خوشبختانه باید گفت که در روزهای پسین بازهم چشمم با دیدن و خواندن یک اثرجدید تاریخی تحت عنوان " پادشاهی محمد ظاهرشاه و پیامد های آن" که توسط شخصیت فرهیخته ی کشور(جناب داکتراجرالدین حشمت) تدوین و تألیف گردیده است، روشن گردید.
این اثرجدید اصلاً طی دوجلد تألیف گردیده و عجالتاً جلد اول آن درسه بخش و سه صد و چهل صفحه با قطع زیبا و پشتی رنگه درشهر تورنتوی کانادا به زیورچاپ آراسته شده است.
بخش نخست این اثر شامل موضوعاتی مانند " مروری گذرا براوضاع افغانستان قبل از ۱۹۴۶م و استعفای محمد هاشم خان و تشدید تشنجات خانواده گی" بوده و در بخش دوم، مسایلی از قبیل " آغاز دوره ی دوم سلطنت محمد ظاهرشاه، حکومت سردارشاه محمودخان، شخصیت وسیرزنده گی شاه محمود خان، برخی اصلاحات دردوره ی حکومت شاه محمودخان، ناکامی حکومت شبه دموکراتیک شاه محمودخان، حزب ویش زلمیان، مرامنامه ی ویش زلمیان، حزب دموکراتیک ملی (کلوپ ملی)، اتحادیه ی آزادی پشتونستان، حزب وطن، چند نکته ی مختصر درمورد شاد روان غبار، حزب خلق به رهبری داکترمحمودی، مرامنامه ی حزب خلق، داکترعبدالرحمن محمودی، آثار داکترعبدالرحمن محمودی، حزب سری اتحاد، خواجه محمد نعیم زوری فتالی، تذکاری گذرا از زنده گی علامه سید اسماعیل بلخی، کودتای نوروزی اول حمل، اتحادیه ی محصلین افغانستان، جمعیت خراسان، انتخابات دوره ی هشتم شورای ملی و برگشت استبداد، رهایی محبوسین حزب وطن و خلق، پیدایش پاکستان و مسئله ی پشتونستان، مناسبات با ایالات متحده ی امریکا، مناسبات با انگستان، مناسبات با سایر کشورها" و در بخش سوم هم موضوعاتی درج گردیده اند از قبیل " حکومت سردار محمد داوودخان، اوضاع سیاسی جهان حین حکومتداری سردار محمد داوود خان، طرزاداره ی محمد داوودخان، لوی جرگه، برکناری عبدالملک خان، رفع حجاب، اعلان حالت اضطراری وسفربری، درعرصه ی عمرانات و زیر بنا های اقتصادی، مشی سیاست خارجی حکومت سردار محمد داوود، بحران باجور و تشدید اوضاع تنش زا بین افغانستان وپاکستان، افغانستان در گردهمآیی کشورهای آسیایی و فریقایی، کنفرانس باندونگ، سوابق وشیوه کار سردار محمد نعیم خان، اولین کنفرانس کشورهای غیر منسلک در بلگراد، تشدید کشیده گیهای خانواده گی و استعفای محمد داوود خان "
علاوه از پیشگفتاری که به قلم نویسنده و مؤلف، درج صفحات (۲۱تا۲۹) این اثرگردیده است، دو تن از هموطنان ما (کریم پیکارپامیر و مهندس غلام سخی غیرت)، تقریظ هایی نیزدربخشهای نخست این کتاب نوشته اند.
ک. پیکارپامیر دربخشی ازتقریظ براین اثرمینویسد: " هرچند کتب و آثارنسبتا زیادی پیرامون سلطنت محمد ظاهرشاه، صلاحیتها، استبدادها و خود کامگی های بنی اعمام وی ظرف چهل سال (۱۹۳۳-۱۹۷۳م) و همچنان سالهای حاکمیت رژیم جمهوری محمد داوود خان (۱۹۷۳-۱۹۷۸م) نگاشته و منتشر گردیده اند، ولی با آنهم، متن و مندرجات این اثر، یکبار دیگر، رُخداد های فکری، سیاسی و اجتماعی نیمه ی سده ی پیشین افغانستان را بگونه ی منظم و مسلسل و با تجدید و تحیل بهتر و بیشتر، پیش چشم ما قرار میدهد. "
وآقای مهندس غلام سخی غیرت درجایی از تقریظ بر این کتاب چنین مینگارد : " ... نه تنها کتاب درکلیت خود و هربخش آن جداگانه حاوی مطالب مهمی است که حتی هر صفحه را که باز کنی، به نکته ی جالب برمیخوری. آنچه درتحقیق و نگارش داکترحشمت به ویژه سزاوار تقدیراست، تعهد و استقامت او درمستند ساختن موضوعات مورد بحث است."
داکتراجرالدین حشمت دربخشی از "پیشگفتار" خویش چنین مینویسد : " این مطلب را صادقانه تذکرمیدهم که مؤلف حین تدوین و تنظیم کتاب حاضر، نهایت سعی و تلاش نموده که ازحُب و بغض شخصی، ملاحظات سلیقه یی، علایق خصوصی و روابط اجتماعی دوری گزیند و شرح حوادث و متن کتاب مستند به مدارک ثقه و اسناد تاریخی باشد. البته معیار و ملاک قضاوت ما در باره ی افراد و اشخاص درگیردرقضایای تاریخی، گره های سیاسی و فرهنگی حکومت ها و حتا دولت، صرف منافع و مصالح علیای کشوربوده نه چیزی دیگر"
مؤلف محترم همانطورکه ازمواد و مأخذ مورد استفاده درپایان هر فصل کتاب یاد کرده، تصاویرشخصیت های مورد بحث را نیز در لا به لای صفحات اثرخویش گنجانیده است که طبعا به اعتبار اثر می افزاید. این نکته را نیز باید متذکرشوم که این، چهارمین اثرتاریخی – تحلیلی جناب داکترحشمت میباشد که دردنیای غربت و دربحبوحه ی علالت های مزاجی تألیف و بچاپ رسانیده است و امید واریم بتوانیم با رفع محدودیت های مالی ایشان، دیده گان ما ن را به خوانش جلد دوم این اثرقیمتدار نیز روشن سازیم.
من درحالیکه چاپ و نشراین اثر ارزشمند تاریخی را برای جناب داکترحشمت تبریک گفته و خواهان سلامتی روحی و جسمی شان هستم،
مطالعه ی کتاب مورد بحث را برای وطندوستان کشورم مفید وضروری می پندارم.