سیاست خارجی هر کشوری پیوندی ناگسستنی با سیاست داخلی و سیاست خارجی دارد. به بیانی سیاست خارجی، ادامه و بسط سیاست داخلی یک دولت و روابط با دولت‌ها و کشورهای دیگر است. در این بین هر چند در دوران کرزای وزارت خارجه افغانستان براي نخستين بار اصول
سیاست خارجی افغانستان در 2016
فرزاد رمضانی بونش
پژوهشگر و کارشناس مسائل منطقه
فارس
سیاست خارجی هر کشوری پیوندی ناگسستنی با سیاست داخلی و سیاست خارجی دارد. به بیانی سیاست خارجی، ادامه و بسط سیاست داخلی یک دولت و روابط با دولت‌ها و کشورهای دیگر است. در این بین هر چند در دوران کرزای وزارت خارجه افغانستان براي نخستين بار اصول سياست خارجي اين کشور را در يازده ماده به عنوان يک سند رسمي تدوين کرد، اما دولت وحدت ملی و نگاه آن به سیاست خارجی در یک سال گذشته چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد. در واقع از یک سو رییس جمهور غنی در سخنرانی پس از اجرای مراسم تحلیف حلقه های سیاست خارجی افغانستان را با اهمیت حیاتی دانست و در پنج حلقه کشور های همسایه گرفته ، کشور های اسلامی، کشور های غربی، آسیایی و سازمان های بین المللی تقسیم کرد. از سوی دیگر نیز با توجه به نمایندگی دکتر عبداله از جمعیت اسلامی افغانستان و توجه این جمعیت اسلامی به رویکردهایی چون سیاست مثبت و فعال و حفظ احترام دوسویه با کشور های جهان، احترام به تمام میثاقها و معاهدات و پیمانهای بین المللی که دولت جمهوری افغانستان به آن ملحق شده است، پیگیری سیاست تنش زدایی در منطقه و جهان ، دفاع از صلح و خلع سلاح جهاني در مسير تحقق جهان خالی از جنگ و خشونت و سلاح هسته ای، جلوگیری از تسلط بیگانگان بر منابع طبیعی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و امنیتی و دیگر شئونات کشور ، تلاش در جهت تحقق مصالح و منافع ملی کشور با جهت دهی سالم سیاست خارجی توجه دارد، باید گفت نگاه سیاست خارجی افغانستان در یک سال گشته ترکیبی از دو بخش بدنه دولت وحدت ملی است. در این میان هر چند صلاح الدین ربانی در گذشته از ایجاد ثبات در سیاست خارجی افغانستان، تحکیم روابط افغانستان با کشورهای اسلامی و مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر سخن گفته و وزارت خارجه نیز اعلام کرده بود اصول بنیانی سیاست خارجی افغانستان را تسلیم مجلس شورای ملی افغانستان خواهد کرد، اما با این وجود هنوز ابهام هایی در مورد اصول دقیق سیاست خارجی افغانستان وجود دارد.
منتقدان داخلی
از نگاه ارگ در طی دو سال از عمر حکومت وحدت ملی امروزه بهترین رابطه ا به غیر از پاکستان با کشورهای منطقه وجود دارد و افغانستان با تمام کشورهای اسلامی رابطه بسیار قوی دارد و در سال ٢٠١٦ در ورشو و بروکسل، اجماعی بسیار قوی در رابطه به پشتیبانی از افغانستان صورت گرفته است. با این حال منتقدان معتقدند که از یک سو سال گذشتۀ میلادى، سرمایه گذارى هاى چشمگیری در کشور صورت نگرفته است و از سویی نیز سناتوران سنا از نبود سیاست خارجی روشن و مدون دولت افغانستان انتقاد کرده و شماری از اعضای مجلس نمایندگان برگزاری نشست سه جانبۀ روسیه، پاکستان و چین را ضعف دیپلماسی حکومت افغانستان دانسته و از دولت خواسته اند تا خطوط اساسی سیاست خارجی کشور را روشن کند. در همین راستا منتقدان بر این نظرند که با وجود اینکه سال ٢٠١٦ یکى از پر چالش ترین سال ها برای نیروهای امنیتی افغان، گسترش جنگ و.. در افغانستان بود و سیاست خارجی فردگرا، احساسی و ضعف در کنش قدرتمند مانع از حفظ و افزایش منافع ملی شده و وابستگی به قدرت های بزرگ مانند امریکا موجب نبود استراتژی کنش محور در قبال بازیگران بیرونی شده است. از این دید سیاست خارجی افغانستان از هماهنگی کافی در زمینه رابطه با پاکستان برخوردار نیست.
بررسی اجمالی سیاست خارجی افغانستان در سال 2016
از نگاه کابل افغانستان با شرکت در نشست‌های مهم جهانی بار دیگر پشتیبانی اروپا، امریکا و سایر بازیگران کمک کننده را برای سال‌های آینده بدست آورد. چنانچه در یک سال گذشته تعهد کمک مالی ۲۲۰ میلیون دلاری عربستان ، هند کمک نظامی و تعهد کمک یک ملیارد دلاری و پشتیبانی هند از روند صلح افغانستان، بستر سازی پایه های بنیادین همکاری های بلند مدت میان افغانستان و کشورهای اروپایی، نشست ورشو و آینده ۵ ساله افغانستان در خواست کمک های میلیارد از کشور های کمک کننده ،پشتیبانی نیروهای امنیتی تا سال ۲۰۲۰ ، تعهداتی جامعه جهانی برای همکاری با افغانستان در بخش های اقتصادی، مبازره با فساد و پیکار با بنیادگرایی ،امضا توافق نامه بندر چابهار ، همکاری بیشتر در گشایش پروژه کاسا یک هزار ، تعهد کشورهای اسلامی را برای پشتیبانی افغانستان در مبارزه با تروریزم، احیای پروسه کشورهای قلب آسیا، کنفرانس همکاری های اقتصادی منطقه ای برای افغانستان یا ریکا و... موجب شد که رهبران حکومت وحدت ملی برای جلب کمک های کشور های بیرونی خوب ظاهر شوند و افغانستان را در دستور کار جهان نگهدارند.
همچنین توجه به افزایش جایگاه افغانستان در روابط اقتصادی و سیاسی آسیا نقطه پیوند میان خاورمیانه، آسیای میانه و جنوب آسیا تلاش و حضور در اجلاس نهادهای مهم منطقه‌ای از سارک تا شانگهای، ریکا در یک سال گذشته مشهود تر شد. چنانچه گسترش ارتباطات با چین، گشایش راه آهن افغانستان با چین، گشایش خط آهن افغانستان و ترکمنستان و تلاش‌های موفق در منزوی کردن پاکستان در سطح منطقه و بین‌الملل نیز از نقاط مثبت حکومت وحدت ملی افغانستان در سال 2016 میلادی محسوب می‌شود.
آنچه مشخص است در سال 2016 افغانستان در چهارچوب ضرورت ها و اولویتهای داخلی چون چالش های امنیتی، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و حل این چالش ها و مشکلات، استقرار صلح و ثبات ، تقویت روند بازسازی سیاست خارجی خود را تنظیم کرد و با روابط دوستانه با کشورها (جدا از رژیم اسرائیل) ، توسعه روابط ، جلب پشتیبانی دنیا از افغانستان ، رعایت توازن در روابط منطقه ای و بین المللی و... کوشش کرد نوعی اجماع جهانی برای مبارزه با هراس افگنی در سطح بین المللی بوجود آورد. با این حال سیاست خارجی افغانستان در سال ٢٠١٦ تغییر گسترده ای نسبت به سال های گذشته نداشت و تنها تفاوت عمده در روابط با همسایگان در سال ٢٠١٦ در راستای مبارزه با تندروی و به انزوا کشاندن پاکستان در سطح بین المللی بود. یعنی در سال ٢٠١٦ ادبیات دیپلماتیک کابل- اسلام آباد به سوی اتهام‌زنی دوسویه رفت و کابل سیاست مدارا در قبال پاکستان را کنار گذاشت و گسترش روابط خارجی افغانستان با کشورهای رقیب پاکستان و دشمنان مورد پشتیبانی اسلام آباد را اندک اندک مد نظر قرارداد و روابط کابل-دهلی گسترش بسیار یافت.
گذشته از این متغیرهایی همچون بهبود روابط ایران با غرب و.. موجب شد تا کابل توجه ویژه و بیشتری به ایران داشته باشد و گام‌های ویژه‌ای برای افزایش روابط ایران برداشته و توجه نوینی به پیامدهای مثبت اقتصادی و ژئوپولتیکی توسعه چابهار برای افغانستان داشته باشد و بر سر موضوع مهاجرین و چگونگی بهره‌برداری از آب رودخانه هیرمند مذاکراتی نیز انجام دهد. در همین راستا روابط عربستان با حکومت وحدت ملی و کمک های این کشور نمود ویژه ای یافت و حکومت وحدت ملی در طی سال ۲۰۱۶ میلادی دست کمک به سوی عربستان دراز کرد.
a