"سیاست افغانستان، روایتی از درون" سومین اثر داکتر رنگین دادفر سپنتا است که تازه از چاپ بیرون شده است و به تاریخ 12.11.2017 در انستیتوت مطالعات استراتژیک افعانستان در کابل رونمایی شد.
این اثر شامل 953 صفحه است که انتشارات عازم و پرنیان کابل آنرا با یک صحافت خیلی عالی و کیفیت بالا در دو جلد بیرون داده است.
کتاب با این شعر از استاد واصف باختری شروع می شود:
پاسخت کوتاه گفتم ای که پرسیدی:
"ماجرا چون بود؟
ماجرا این بود و خونین بود.
هر چند ماجرا خونین بوده است اما پاسخ نویسده کتاب در 953 صفحه به باور من خیلی هم کوتاه نبوده است. او کتاب را با خاطرات دوران کودکی اش آغاز می کند. از مظالم خاندان حکمران بر خانواده اش، از به زندان رفتن اعضای فامیل و از بی عدالتی های آن دوران و از تاثیرات این بی عدالتی ها بر روان خود و این که چگونه به زندان رفتن پدر و سایر اعضای فامیل روح پرخاشگری و مبارزه طلبی را در او در آوان کودکی و نوجوانی بیدار می کند، می نویسد.
در بخش دوم از مبارزات دوران مکتب و ارتباط خود با جریان شعله جاوید و از قربانیان بی شمار و "ماجرای خونین" این جریان بدست آنهایی می پردازد که خود زمانی ادعای مبارزه علیه استبداد خانواده حکمران برای عدالت را داشتند و در زمان قدرت چنان دمار از روزگار مردم کشیدند و چنان دیگراندیشان را قتل عام می کنند که در تاریخ این کشور بی نظیر و بی سابقه است. او از سیر تکامل فکری خود و از این که چرا و چگونه از یک چپ انقلابی به یک منتقد فکری این مکتب تبدیل شده است و سرانجام با هم اندیشان سابق خود و سازمانی که در آن عضو بوده است (سازمان رهایی) قطع رابطه می کند، می نویسد.
سپنا دوران مبارزات جوانی خود را بخشی جداناپذیر زندگی اش می داند. او نه تنها به مانند بعضی از مبارزین آن زمان آنرا یک سره انکار نمی کند بلکه با شجاعت تمام از آن یاد و دفاع می کند و به قول خودش درستگویی و فساد ستیزی را مرهون آن برهه از مبارزات اش می دانند. او از قربانیان این جریان با احترام و حرمت زیاد یاد می کند و بر آنها درود می فرستد.
از مبارزات دوران زندگی اش در آلمان و فعالیت هایش در شورای دموکراسی و ...مختصر یادی می کند و از روی آن زود می گذرد. در حدود صد صفحه از کتاب به این مطلب های ذکر شده بالا اختصاص داده شده است.
در سال 2005 داکتر سپنتا بعد از سپری کردن سه دهه زندگی در غربت به وطن بر می گردد. او نخست به حیث استاد در دانشگاه کابل به تدریس می پردازد و به زودی به حیث مشاور روابط بین المللی رییس جمهور و بعد ها سکان دار وزارت خارجه کشور جمهوری اسلامی افغانستان و در دور دوم ریاست جمهوری آقای کرزی به حیث مشاور امنیت ملی دولت جمهوری اسلامی افغانستان ایفای وظیفه می کند. او در حدود ده سال در این پست های کلیدی در بطن وقایع قرار دارد. بیشترین مطالب کتاب یعنی در حدود 600 صفحه کتاب چشم دیدها و خاطرات نویسنده از این برهه تاریخی و به قول خودش روایتی از درون است.
درست 200 صفحه از کتاب مربوط روابط افغانستان و امریکا می شود. داکتر سپنتا در تمام گفتگو ها و مذاکرات دو جانبه بین افغانستان و آمریکا دخیل بوده است. او نه تنها در مذاکرات به مثابه عضو هیت بلکه اکثرا در گفتگو های دو به علاوه یک نیز در پهلوی رییس جمهور کرزی بوده است. او از تنش ها و منازعات بین افغانستان و آمریکا با جزییات می نویسد. رابطه کرزی با آمریکا را یکی از روابط پیچیده و باورنکردنی می داند، چون از یک طرف کرزی را آمریکا بر مسند قدرت می نشاند و از جانب دیگر کرزی در دور دوم اقتدار اش به یک مانع بزرگ در مقابل سیاست های امریکا تبدیل می شود. کرزی توسط یکی از افراد کلیدی اش پیوسته با گزارش های نادرست موجب بد گمانی در مقابل آمریکا تحریک می شود. سپنتا خود هم طرفدار پیمان استراتژیک و هم جانبدار قرارداد همکاری های استراتژیک با امریکا است و آنرا به نفع منافع ملی کشور می داند و در تحقق این امور تمام تلاش هایش را به خرج می دهد. متن این گفتگو ها و مذاکرات و جدال های پشت پرده و نقش جواسیس و افراد فرصت طلب خیلی جالب و آموزنده است و معلومات درخور و با ارزشی در اختیار خواننده قرار می گیرد و برای علاقه مندان علم سیاست تجارب آموزنده و فراوانی انتقال داده می شود.
سایر مطالبی که به قول خودش در پیوند با سیاست ها و پالیسی های این دولت ها ابهامات و یا سخنان منازعه آفرین بسیاری مطرح بوده است و در این اثر گنجانده شده اند فصل های تحت عناوین ذیل را به خود اختصاص می دهند:
• بریتانیا و افغانستان، رابطه ای که از سایه تاریخ برون نشد
• پاکستان میزبان میلیون ها مهاجر افغان و مامن تروریسم
• جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان
• جمهوری هند، دوستی استوار و مبتنی بر همسویی
• آرایش جدید در روابط افغانستان و فدراسیون روسیه
• رویایی صلح با طالبان و خوش باوری های بی پایان
• بحران انتخابات ریاست جمهوری 2014
• پس از ماموریت دولتی
• از پنجره خانه پدری
• ...
• دیدارها و خاطره ها
اکثر خاطره نویس ها بعد از سالیان زیاد فقط به مدد حافظه خاطرات شانرا مینویسند. آنها غالبا بسیاری از نکات را با جزئیات و یقین کامل نمی توانند بنویسند، چون معمولاً فاصله بین وقوع واقعیات و به تحریر درآوردن آنها زیاد می باشد و حافظه همه چیز را دوباره به خاطر انسان نمی آورد. در این مابین اکثراً خاطره نویس ها نقاط درخور و قابل ذکری را فراموش می کنند. اما داکتر سپنتا از روزی که با دولت همکار شده است می دانسته است که اگر روزی زمان برایش مهلت بدهد چشم دیدها و خاطرات اشرا می نویسد. او از همان اوایل از تمام جلسات و گفتگو ها به دقت یادداشت می گیرد. آنچه بر اعتبار این اثر می افزاید این یادداشت ها و دقت او در یاداشت گیری است. هر مطلب را او با ذکر تاریخ، زمان نشست و نام های افرادی که در آن نشست اشتراک داشته اند، به تحریر در می آورد. اکثر افرادی که او از آنها نام می برند در قید حیات اند و در حقیقت به مثابه شاهدان عینی گفته های او می باشند. به باور من این یکی از ویژگی های این اثر است. همانگونه که خود نویسنده اذعان می دارد بعضی مسائل را بر حسب مصلحت ننوشته است و ذکر آنرا به زمان های بعد موکول کرده است اما با وجود آن بسیاری مسائل را نوشته است.
او صرف یک خاطره نویس نیست که خود محور قضایا و یا داستان خودش باشد. او در حقیقت راوی قضایا برای مخاطبین کتابش می باشد. این راوی همزمان به مثابه یک معلم علوم سیاسی قضایا را با تیوری های سیاسی با یک زبان شیرین و فصیح و قابل فهم حلاجی و تبصره و تشریح می کند. قلم و نثر زیبای او با زبان شیرین پارسی خواننده را چنان مسحور می کند که گذاشتن کتاب برایش سخت تمام می شود.
من انتشار این اثر گرانسنگ را برای داکتر سپنتا تبریک می گویم و امید می کنم که روزی فرارسد که ناگفته های او را نیز بخوانم و برایش موفقیت های بیشتری آرزو می کنم
شناسنامه کتاب:
نویسنده: داکتر سپنتا
چاپ اول: تابستان 1396
ناشران: عازم و انتشارات پرنیان
برگ آرایی: ناصر هوتکی
طرح روی جلد: آکمل عازم
چاپ مطبعه: عازم
تیراژ: 2000 جلد