ماه حوت در تاریخ جنگ ۴۲ سالهٔ افغانستان دو قیام مردمی و خود جوش علیه روسها و حکومت دست نشاندهٔ شان را در ذهن تداعی میکند. یکی قیام قهرمانانهٔ ۲۴حوت ۱۳۵۷ مردم هرات علیه حکومت جباروابسته به روسها و دومی قیام خودجوش و شجاعانهٔ سوم حوت ۱۳۵۸ مردم کابل علیه اشغالگران روس. هر دو قیام با قوهٔ قهریهٔ و اسلحهٔ روسی تحت نام دفاع از «انقلاب برگشت ناپذیرثور» توسط روسها و ادارهٔ پوشالی شان در کابل بشدت سرکوب شدند.
البته قیام هرات هم از نظر وسعت و دوام و هم نظر تعداد تلفات ملکی بسیار بزرگتر از قیام سوم حوت کابل بود. وقتی از تلفات ملکی صحبت میکنیم منظور ما تنها شهدا نیست. بلکه زخمی ها و اسرای جنگی که در جریان تلاشی خانه به خانه بعد از سرکوب قیام جمع آوری میشدند و با آنها به اصطلاح اعضای حزب حاکم آنزمان «برخورد انقلابی» میشد یعنی در دفاتر اگسا و خاد، به زور شکنجه امضای آنها در زیر یک متن اعتراف به اشتراک در قیام گرفته میشد و سپس به یکی اززندانهای هرات یا پل چرخی کابل ارسال و از آنجا به کشتارگاه ها انتقال گردیده و سر به نیست میشدند، نیز شامل بود. عاملین این «برخورد انقلابی» مرتکب مجموعه ای از جرایم جنگی و جرایم علیه بشریت شده اند. قربانیان این جنایات خواستار تأمین عدالت اند. اما در کشور ما هر گروهی که قدرت را غضب میکند، بخاطر مصؤنیت افراد خود از مجازات عفوه عمومی را اعلان میکند و داعیه عدالت را برای سالیان متمادی به عقب میراند. برخی از عاملین سرکوب و کشتار های متعاقب هردو قیام، در حال حاضر در اروپا و کشور های همسایه اند. اما متأسفانه دست عدالت تا حال به آنها نرسیده است.
چنانچه هموطنان عزیزاطلاع دارند، در این فضای تاریک بی عدالتی شمعی روشن شد و در آِغاز ماه حوت امسال یکی از اتباع افغانستان که متهم به جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت است در دیوان جزائی محکمهٔ منطقوی مستقر درشهر هاگ هالند مورد محاکمه قرار گرفت. جریان محاکمهٔ این متهم را بخاطری در اینجا ذکر میکنیم تا قربانیان و بازماندگان شان به این امید پیدا کنند که محاکمهٔ این نوع جانیان دراروپا هم ممکن است. صرف نیاز به تحرک از جانب خود قربانیان دارد. محاکمهٔ عبدالرزاق (ع) شخصی که از جانب خاد در پُست های آمرخاد زندان، معاون سیاسی و قوماندان عمومی پل چرخی کار میکرد ، بتاریخ ۱۶ فبروری آغاز شد. عبدالرزاق (ع) متهم به شکنجهٔ جسمی و روحی دوامدار ده هاهزارزندانی سیاسی وهمکاری در کشتار دسته جمعی اُسرای جنگی در دوران کار اش است. برای اثبات اتهامات وارده بر عبدالرزاق (ع)، څارنوال های قضیه علاوه بر گزارشات داکتر آرماکورا نمایندهٔ کمیتهٔ حقوق بشر ملل متحد وگزارشات متعدد دیگری که از جانب سازمانهای بین المللی حقوق بشردر آن سالها تهیه و نشرشده بود، از اظهارات ۲۵ شاهد از کشور های مختلف بشمول افغانستان که متعلق به طیف های سیاسی گوناگون، بشمول پرچم وخلق بودند، تذکر داد. څارنوال ارشد جرایم بین المللی برای عبدالرزاق (ع) تقاضای ۱۲ سال حبس نمود. حکم محکمه بتاریخ ۱۴ اپریل در یک جلسهٔ علنی اعلام میگردد.
از نظر قربانیان مجازات تقاضا شده درمقایسه با وسعت و شدت اتهامات وارده ناچیز میباشد. اما اندازه مجازات ولو پائین تر از ۱۲ سال هم تعین گردد، از اهمیت تاریخی محاکمهٔ زندانبان دوران اختناقی و خشونتبارحاکمیت پرجم وخلق نمی کاهد. اتهام نامهٔ عبدالرزاق (ع) که بیش از ۱۶۰ صفحه را احتوا میکند، بگونهٔ غیرمستقیم اتهام نامه علیه دستگاه جهنمی خاد و رژیم تحت رهبری پرچم وخلق بوده وتحلیل علمی و حقوقی جنایات افراد نظیرعبدالرزاق (ع) دراین دوره، شیوهٔ ارتکاب آنها وقوانین بین المللی که به موجب آن این اعمال جنایت جنگی و در مواردی جنایت علیه بشریت است، میباشد. قضیهٔ عبدالرزاق (ع) نشان داد که افراد مظنون به جنایات جنگی ولو هویت اصلی خود را هم پنهان کنند، دست قوی عدالت میتواند آنها را کشف و محاکمه کند.
بر اساس آنچه از اظهارات قربانیان توسط څارنوال خوانده شد، شکنجهٔ جسمی وروحی زندان پل چرخی (به استثنای بلاک چهارم که زندانیان جنائی در آن محبوس بودند) توسط خاد پلان واداره میشد، متهم این قضیه در بست های آمر خاد زندان، معاون سیاسی و قوماندان عمومی زندان پل چرخی در ارتکاب شکنجهٔ روحی و جسمی زندانیان، عملی کردن اعدام های دسته جمعی که بصورت متناوب تقریباً هر ماه یکبارانجام میشد، و سایر انواع خشونت علیه زندانیان، برحسب تقاضای موقف اش سهیم بوده است.
به احتمال قوی عبدالرزاق (ع) از رفقای خادیست اش که در هالند زندگی میکنند شنیده بود که اعمال اش او را در هالند هم تعقیب خواهند کرد. بنابران به جعل هویت دست زد. به گواهی اتهام نامه، عبدالرزاق (ع) در تذکرهٔ خود جعلکاری نموده و (ع)... را به «رفیف» تغیر داده با پنهان نمودن تذکره ها و نام های اصلی خانم و اولاد هایش، با همین تذکرهٔ جعلی در سال ۲۰۰۱ در هالند درخواست پناهندگی کرده است. تذکره موصوف را در همان وقت شعبهٔ کریمینل تخنیک پولیس هالند جعل شده اعلام نموده بود اما با آنهم عبدالرزاق (ع) و خانواده اش قبول شده و سپس تابعیت هالندی گرفتند. تا اینجا نقشهٔ عبدارزاق (ع) به درستی تطبیق شد. اما ۸ سال بعد، زمانیکه وی تابعیت هالندی هم داشت و فکر میکرد حالا هیچکس او را با اعمالنامه اش بحیث زندانبان پرچم نمی شناسد و بخاطر اعمالنامه اش مورد تعقیب قرار نخواهد گرفت، مقاله ای را از یک قربانی در مورد اعدام دوستان این قربانی دریکی از سایتها خواند و خونش بجوش آمد که این قربانی زمانی یکی از سی هزار زندانی ام بود و اختیارمرگ وزندگی اش را داشتم. چگونه جرأت کرده که از من در مقاله اش نام ببرد. آنگاه با نام اصلی خویش کامنت گذاشته. سه سال بعد با فوت یکی از اقارب خانمش اعلان فاتحهٔ با نامها و تخلص اصلی عبدالرزاق (ع) و خانواده اش درج بود، در یک وبسایت متعلق به رفقای خادیست (ع) نشر گردید. همین سرنخ ها برای تعقیب عبدالرزاق توسط پولیس جرایم بین المللی هالند کافی بود. جستجوی عبدالرزاق (ع)، به قرار اتهام نامه در سال ۲۰۱۲ آغاز یافت. بعد از جمع آوری اسناد و مدارک کافی برای اثبات هویت اصلی (ع) و شهادت زندانیان سابق واستفاده از معلوماتی که در دوسیهٔ سایر رفقای حزبی عبدالرزاق (ع) در مورد او وجود داشت، موصوف درسال ۲۰۱۹ زندانی شد. تقلا های پسرعبدالرزاق (ع) شامل تهیهٔ ویدیو واسناد جعلی دیگر برای تثبیت هویت جعلی پدرش، نتوانست به نجات (ع) از چنگ عدالت بیانجامد. درجلسهٔ روزنخست محکمه عبدالرزاق (ع) ۷۶ ساله در حالیکه بالای چوکی چرخدار نشسته و ابراز مریضی و خستگی میکرد ظاهر گردید. وی خود را رفیف نامید. اما با تکرار سوال از طرف رئیس محکمه دست و پاچه شد و گفت «خودم هم نمیدانم که کی استم». البته وکلایش میداند که اصراربر هویت جعلی (رفیف) ثمری ببار نمی آورد. به همین دلیل کوشیدند برای تخفیف مجازات استدلال کنند.
قضیهٔ نسبتی عبدالرزاق (ع) انعکاس وسیع در رسانه های افغانی و بین المللی کرد. زیرا زندان پل چرخی که مرحوم داود خان آنرا برای مدرن سازی محبس جنایی آباد کرده بود، دردوران زمامداری پرچم و خلق بحیث شکنجه گاه و قتلگاه زندانیان سیاسی شهرت جهانی یافت. محاکمهٔ آمر خاد، معاون سیاسی و قوماندان عمومی این مرکز شکنجه وانتقال گاه زندانیان به قتلگاه های پولیگون پل چرخی بدون شک از اهمیت خبری زیادی برخوردار میباشد.
به امید روزی که جنایتکاران جنگی و مظنونین به جنایت علیه بشریت درافغانستان، از هر قماشی که بودند، به پای میز محاکمه کشانده شوند.
بنیاد فیاض برای حقوق بشر در افغانستان
