اجباری شدن حجاب در نظام های اسلامی.
در بخش قبلی تا حدود بر تاریخچه حجاب در جهان و افغانستان مروری داشتیم. اینکه چگونه برقع یا روبنده اجباری شد و رژیم های اسلامی فرمان اجباری شدن آن را داد مورد بررسی قرار میدهم. تاریخ محصولی عمر انسان ها از بدو پیدایش در کره زمین است.
حوادثی که بر مردمان گذشته رخ داده و واکنش های فردی یا جمعی به حوادث در طول این تاریخ منجر به شناخت بهتر و بیشتر نسبت به جامعه ای کنونی شده است. تاریخ نشان داده است که کدام ملت به چه دلیل پیشرفت کرد و چه باعث عقب ماندگی ملتی دیگری شده است.
در روم و یونان باستان زنان طبقات بالا اجتماع در تخت روان و روپوش دار بیرون میآمدند که ضرورت به پوشیدن چادر نداشتند. ملکه ها و زنان اشراف در محافل و درون خانه با چادر و زنان خدمتکار بدون حجاب بودند. زنان طبقات بالای جامعه ، پاکدامن شمرده می شدند و زنان برده که برای تامین نیاز جنسی ، و رقص استفاده می گردیدند، از نازل ترین طبقات جامعه بشمار می آمدند. رومی ها کسانی را که لباس تنگ می پوشیدند مجازات میکردند. زنان وقتی از خانه خارج می شدند، روی لباس شان ردای بلند می پوشیدند تا تمام بدن تا روی پاهای شان را بپوشاند تا چیزی از برآمدگی های بدن شان مشخص نه شود.
قبل از ظهور اسلام ، در جامعه عرب زنان طبقه اشراف برای تمایز از زنان فرودست حجاب داشتند. مردان ثروتمند زن یا زنان رسمی خود را در خانه نگه میداشتند و کار های خانه را بدوش برده های خریده شده شان انجام میدادند. پس از ظهور اسلام و آزار و اذیت همسران و دختران پیامبر، برای شناسایی و در امان ماندن ایشان از چنین مزاحمت هایی، آیاتی چند مبتنی بر « پوشش زنان و دختران پیامبر و هم چنین زنان مومن آزاد» نازل گشت. در حالیکه زنان برده ای مسلمان و غیر مسلمان شامل این توصیه نمیشدند. حتی حدود و مرز پوشش شان معین و مشخص نه شده بود. فقط بعداً گروهی از فقهای اسلام ، پوشش کامل سر و بدن و گروهی هم تنها به پوشاندن اندام های جنسی و قسمت های از بدن نظر به عرف زمان ظهور اسلام آن را الزامی و واجب دانستند. گروهی هم پوشیدن سر و گردن را حتی واجب ندانستند. تاریخ اسلام هیچگاه از پوشیدن حجاب اجباری ، نشانه ای ندارد. حجاب از نظر اسلام بیشتر از آنکه یک امر اعتقادی باشد به عنوان یک فرهنگ طبقاتی خود با عرف جامعه تطبیق داده شده است. در اسلام باز گذاشتن صورت و یا پوشش صورت یک امر معمولی بود نه اجباری.
با ورود اسلام در خاور میانه و سرزمین های شرق ، روسری های زنان از جلو باز بود ، و هیچ مانع برای پوشش صورت زنان معمول نبود. با ورد استعمار گران بریتانیایی در شبه قاره ای هند و تحقیق در مورد این سرزمین متوجه شدند که زنان مسلمان چون راضیه سلطان ، نور جهان و ارجمند بانو ، مشاوران خوب در امور سیاسی و نقش پر رنگ در مسایل اجتماعی در هند دارند. برای جلوگیری از نقش زنان مسلمان در حاکمیت سیاسی هند، حجاب ( برقع) را که از سر تا پای زنان را پوشش میداد ترویج کردند تا زنان را از تحصیل علم، کسب و فعالیت های اجتماعی محروم گردانند. چادری یا برقع که در افغانستان زنان می پوشیدن و امروز طالبان پوشیدن آنرا اجباری گردانیده است، برای نخستین بار عکس یا تصویر آن در شهر لاهور در زمان تسلط انگلیس ها بر هند در اخبار وقت به چاپ رسیده است که بعدا در نیم قاره هند و افغانستان ترویج و معمول گردید.
رنگ و بوی ایدیولوژیک حجاب، بعد از استقرار رژیم اسلامی بخصوص در جمهوری اسلامی ایران ، مروج شد و تاکید بر حجاب سیاسی نسبت بر حجاب تقلید از گذشتگان صورت گرفت. نشریه «زن روز» پوشش اسلامی را پشتوانه عقلی و مظهر یک فرهنگ ، مکتب ، حزب و یک جبهه خاص و قابل ارزش دانست، و تقلید از گذشتگان را بی ریشه و بی ارزش پنداشت. دستور امام خمینی از قم در باره حجاب زنان را روزنامه اطلاعات در شماره روز ۱۶ اسفند سال ۱۳۵۷خود چنین نقل قول کرد:«... در وزارتخانه های اسلامی ، زن ها بروند کار کنند، در کار های اجتماعی شرکت کنند، ولی با حجاب اسلامی» .
در مخالفت با این دستور خمینی زنان دست به اعتراض زدند که در مقابل اعتراضات شان، آیت الله اشراقی داماد امام خمینی به نمایندگی از حکومت خمینی در ۱۷ اسفند ۱۳۵۷ در روزنامه کیهان نوشت: « مملکت، مملکت اسلامی است، باید قوانین مو به مو اجرا شوند اما طبق خواست امام باید حجاب اسلامی با شیوه های ارشادی توسط خانم ها با اشتیاق اجرا شود. مردم نباید در نهی از منکر، منکر را با منکر دیگر دفع کنند.»
در سال بعدی حکومت اسلامی ایران ، حجاب اسلامی را بوسیله قوانین اجباری ساخت . چنانکه پوشش اسلامی در سال ۱۳۶۳ با تصویب قانون مجازات اسلامی ، بر آنهای که در ملای عام از لباس های خلاف شرع اسلام استفاده می برند نافذ شد.( ماده ۱۰۲ قانون مجازات اسلامی) در سال های ۱۳۸۴، ۱۳۸۵ قوانین راه کار های اجرایی ، سازماندهی مد و لباس در مجلس شورای اسلامی تصویب گردید.
حجاب اجباری در افغانستان را در بخش بعدی دنبال کنید.
از منابعی که در این نوشته استفاده شده است:
تاریخچه حجاب ویکی پیدیا. پوشاک در ایران (تاریخچه پوشش در ایران)
برقع برای زنان، اجباری که در صدر اسلام وجود نداشت. اعظم احمدی پژوهشگر بی بی سی فارسی.
بررسی تاریخچه پوشش
شبکه های اجتماعی
محمد طاهر،
امریکا،
۳۱ می ۲۰۲۲
.
