کتاب حاوی مطالب مهم تاریخی تحت عنوان " از جنبش مشروطه تا دولت مشروطه درافغانستان" که نخستین بار در سال ۲۰۰۷م درحدود هفتصد صفحه درشهر تورنتوی کانادا به طبع رسیده بود، اکنون این اثرارزشمند تاریخی پس از گذشت یکنیم دهه، بار دیگر با آوردن تعدیلات، اضافات،
ویرایش جدید و افزودن عکس ها واسناد تاریخی بیشترتوسط مؤلف گرامی آن (جناب داکتراجرالدین حشمت)، بازهم دربیشتر از هفتصد صفحه در شهر تورنتو، مجدداً به طبع رسید.
هرچند نگارنده درهمان سالیکه این کتاب خواندنی برای نخستین بارانتشار یافت، نظر، برداشت و گفتنیهایم را روی کاغذ ریخته و برای علاقمندان عزیزتقدیم کرده بودم، بازهم میخواهم نکاتی را در قبال این اقدام جدید جناب داکترحشمت که درجهت وارد آوردن اصلاحات و اضافات و غنی سازی بیشترآن، مسوولانه زحمت کشیده اند، متذکرشوم که آنچه مسلم است اینست که هنوز هزارها نکته ی سربسته، بخصوص درتاریخ معاصرافغانستان ناگفته و نا شناخته مانده اند. ازجمله ی نکات پنهان مانده، یکی هم دریافت اصل حقایق تاریخی مربوط به جنبش مشروطه خواهی مبارزان آگاه، مردمی و سر بکف کشوردر آغازین قرن بیستم میلادی است که باید جدی گرفته شود. هرچند معدود آثاری توسط برخی از شخصیت های مؤرخ و محقق مان مانند استاد عبدالحی حبیبی، سید مسعود پوهنیار، سید سعدالدین هاشمی، میرغلام محمد غبار و اینک جناب داکتراجرالدین حشمت در این زمینه به رشته ی تحریر درآورده شده و به طبع هم رسیده اند، اما بازهم نظربه اهمیت، عمق و گستره ی جنبش مذکور و آنچه واقعاً درمیان حلقات مخفی رونده گان این راه خونین درسالهای نخست امارت حبیب الله "سراج الملت" گذشت، نیازاشد است تا کاوشهای ژرف نگرانه ی بیشتری از طرف مؤرخان و محققان ما صورت گیرد.
چنانکه عرض کردم، یکی ازاین شخصیت های کاوشگرتاریخ، جناب داکتراجرالدین حشمت را میتوان نام بُرد که علی رغم سن بلند، بیماری جسمی و بی امکانی های عالم غربت، توانسته تا کنون دو اثرقطور و مفصل بنام های " ازجنبش مشروطه تا دولت مشروطه در افغانستان"و "افغانستان بعد از مشروطیت" را به رشته ی تحریردرآورده به دسترس خواننده گان و علاقمندان امور تاریخی قراردهد.
جناب داکترحشمت، اثرهفتصد صفحه یی اش (ازجنبش مشروطه تا دولت مشروطه درافغانستان) را که اینک تجدید چاپ نموده است، غرض فراهم آوردن سهولت بیشتر برای خواننده، به هشت بخش و اجزای متعدد تقسیم نموده دقت، مال اندیشی و امانتداریهای لازم پژوهشی را مدنظر گرفته است.
من میتوانم این اثر را مفصل ترین و مشرح ترین اثر در چارچوب مبارزات مشروطه خواهی یک نسل مبارز عدالتخواه و ضد استبدادی افغانستان بنامم. آنچه در این کتاب، بیشتر جلب نظر میکند، اینست که مؤلف محترم با مرور و مطالعه ی تاریخی پیرامون جنبشهای مشروطه خواهی درکشور های منطقه مانند هند، روسیه، ایران و ترکیه و اثرات اروپایی این جنبش نیز قلم رانده و بستر ایجاد این حرکت ملی و ضد استبداد را درپهلوی بسترداخلی آن به نمایش گذاشته است. علاوتاً، درمتن این اثر، از وضعیت زنده گی زنان محروم کشور و فعالیتها، اقدامات و گرایشات فکری و سیاسی نسل روشنفکر سرزمین مان نیزبگونه ی مفصل سخن گفته شده است.
من، درحالیکه زحمات جناب داکترحشمت در این زمینه را پُر ارزش میدانم، برای شان طول عمر و صحت کامل نیزآرزو میکنم.
هموطنان علاقمند به امورتاریخی که خواهان این اثر مهم باشند، میتوانند به این شماره ی تلفون تماس برقرارنمایند:
مسعود حشمت : 6479203123
