مشکلات کمبود آب در شهر کابل - اهمیت احیای کاریز ها در افغانستان

نویسندگان این اثر در سال 2018 کتابی را تحت عنوان بالا به زبان دری با کمک مالی "جمعیت پوهنتونهای المان و افغانستان" به چاپ رسانیده و آنرا از طریق انترنت به دسترس علاقه مندان، قرار دادند. علاوه بر این، چندین جلد این کتاب شخصاً توسط عبدالحنان روستائی به افغانستان انتقال و به دسترس اولیای امورِ دولت جمهوری اسلامی افغانستان،

نسخه پ دی اف

مخصوصاً به وزارت آب و انرژی، قرار داده شد، که از آن استقبال خوب صورت گرفت. 
در جریان بحثهائی که در سالهای 2018 و 2019 با مقامات بلند رتبۀ وزارت آب و انرژی صورت گرفت، راههای حل مشکلات کمبود آب توسط داکتر روستائی در کابل ارائه گردید. وزارت آب و انرژی به این پیشنهاداتِ ازرشمند به نیکوئی التفات کرده و وعده سپردند که برای تحقق آن از هیچ کوششی دریغ نخواهند کرد. 
چون در آن زمان عده ای از پروژه های سکتور آب را دولت آلمان تمویل می کرد، ازینرو نویسندگان این کتاب در سال 2020 بر آن شدند تا آنرا به زبان المانی نیز نشر کنند. منظور آن بود که از یک جانب شاید مراجع المانی برای حل مشکلات کمبود آب در کابل، آنرا بخوانند و از سوی دیگر دانش آموزان بتوانند ازین کتاب استفاده نمایند. تازه بخشهائی ازین کتاب تکمیل شده بود که اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی افغانستان در اگست 2021 از اساس دگرگون گردید و کار کتاب به طاق نسیان سپرده شد. این در حالی بود که در سالهای 2022 و 2023 خشکسالی در افغانستان شدت گرفت و کمبود آب در شهرهای کلان، مانند کابل، هنوز جدیتر و هولناکتر گردید. از سوی دیگر مطالعاتی که در سالهای اخیر در سطح جهان در مورد تغییرات اقلیمی و عواقب آن برای انسانها صورت گرفته، نشان می دهند که خشکسالیها و آبخیزیها در تمام دنیا، منجمله در افغانستان، مخصوصاً در شهر کابل بیشتر و شدید تر شده می روند. ازینرو نویسندگان خوشبختانه تصمیم گرفتند که چاپ آلمانی این کتاب را با ارزیابی تألیفات جدید، با معلومات بیشتر و با استفاده از نقشه ها، پروفیلها، احصائیه ها و گرافیکها غنیتر نمایند و آنرا به دست نشر بسپارند. سر انجام در ماه می 2024 این کتاب در چند جلد محدود چاپ شد و در صفحات مجازی نیز نشر گردید.
چنانکه، از عنوان این کتاب پیداست، مطالب آن در دو بخش عمده تنظیم شده. در بخش اول که حاوی 11 فصل است، در نخست "مشکلات کمبود آب" در جهان و در افغانستان بیان می گردد. بعداً به مسائل آب و آبیاری کابل در گذشته و حال، به اوضاع طبیعی (اقلیم، جیالوجی و هایدروجیالوجی) و غیره پرداخته شده و نیز راجع به خطاهائی که در مورد آبهای رویزمینی و زیرزمینی رخ داده، آلودگیها و راههای علاج آنها و غیره صحبت صورت می گیرد. 
در بخش دوم کتاب، که شامل 12 فصل می شود، در مورد "احیای کاریزها در افغانستان" بیاناتی صورت می گیرد. آنگاه در مورد اهمیت تاریخی کاریزها در خصوص استفاده از آبهای زیرزمینی برای نوشیدن و آبیاری در گسترۀ کاریزها و نقش کاریزها برای استفاده از آبهای زیرزمینی، چگونگی استفاده و ضیاع آب کاریز به دلیل حفر چاههای عمیق و استفاده از واترپمپها و عواقب فاجعه‌بار آن برای زارعان محل، بحث صورت می گیرد. در پایان این بخش در مورد اهمیت کاریز ها به حیث میراث فرهنگی و صیانت از آنها نگاشته شده. فهرست منابع در اخیر هر دو بخش، کتاب را تکمیل کرده و در اخیر آن فهرست رهنما درج گردیده.
نفوس کابل در سال 1965 حدود 400 هزار نفر بود، امروز شاید بیش از 5 میلیون نفر در حوزۀ این شهر زیست کند. از این سبب جای تعجب نیست که کمبود آب در افغانستان با اقلیم نیمه خشک آن یک مشکل بزرگ را تشکیل می دهد. کتاب روستائی و رفیق پور درست به همین مشکلات انگشت می گذارد. این کتاب سلسلۀ طویلی از کتابهای درسی و چک لیستها را در زمینۀ فلورا و پوشش گیاهی، در بارۀ خزه ها و گیاهان طبی و در مورد اقلیم و جغرافیای طبیعی افغانستان که رفیق پور با همکارانش در سالهای اخیر به نشر سپرده اند، اکمال می بخشد. تمامی این کتابها که عمدتاً به دو لسان (دری و انگلیسی) تدوین گردیده اند، به یک تیراژ بزرگ چاپ و جهت توزیع رایگان به افغانستان فرستاده شده. امید می رود که تمامی این کتابها در مسیر تکامل علم و  دانش در این کشور سهمی ایفا کرده بتوانند و در حل مشکلات اکولوژیک این کشور مُمِد واقع شوند.

پروفیسور داکتر زیگمار برکلی                                     بیله فلد، ماه می 2024

پایان

اخبار روز

12 قوس 1403

BBC ‮فارسی - BBC News فارسی BBC ‮فارسی

کتاب ها