جمهوریت محمد داود (۳)
دولت های اقتدار گرا با ارتش بی کفایت دوام بیشتر می یابند، چون حاکمان مستبد افراد وفادار و نا لایق را در پست های کلیدی ارتش توظیف می کنند. نیرو های مسلح و امنیت داخلی به موازات ارتش، بر پا میدارند که بر آنها نظارت نمایند.
این رژیم ها ساختار های چون نفوذ خانواده، قوم، و مذهب را در نظام سر اقتدار ایجاد نموده تا هر گروه کوچک نه تواند قدرت را بدست گیرد. این گونه دولت ها از کودتای ارتش در هراس می باشند.
کودتا زمانی در کشوری بوقوع می پیوندد که آن کشور از لحاظ اقتصادی عقب مانده، حاکمان مشروعیت خود را از دست داده، و بین حکومت و ارتش اختلاف ایجاد گردیده باشد. منازعات بین المللی، نیز عامل وقوع کودتا می گردد.
کودتا تنها در حالتی که فعالان سیاسی یک کشور محدود باشد، یا بخش قابل توجهی از فعالان سیاسی از کودتا حمایت نمایند موفق می شود.(*). قدرت های بزرگ استعماری، با تضمین انتقال قدرت به فعالان سیاسی - نظامی یک کشور، با پرداخت پول، کودتا را مساعد و به موفقیت می رساند.
جاه طلبی های سیاسی، منافع صنفی، فساد، ... انگیزه های اند که ارتش غالباً در سیاست مداخله میکند. تغییر قدرت بوسیله نظامیان در یک کشور، چندان مورد استقبال کشور های همسایه و منطقه قرار نمی گیرد. کودتا اگر به هدف تشکیل «حکومت نظامیان» صورت نگرفته باشد، فقط در پی تغییر «حاکمان» و « سیاست های رژیم» است نه در پی تغییر خود رژیم.
آیا یکی از انگیزه های فوق سردار محمد داود را مجبور به کودتا ۲۶ سرطان ۱۳۵۲ یا « انقلاب سفید» نمود؟ جناب محمد حسن شرق در « کرباس پوشهای برهنه پا»، عقیده سردار محمد داود را که در غیاب شاه کودتا را حرکت معقول و مردانه نمی دانست. و برعکس سران گرو پ های کودتا چی از همه بیشتر حیدر رسولی و محمد سرور نور ستانی، اقدام به کودتا را بدون محمد داود حتمی میدانستند. سردار محمد داود بعد از گزارش نویسنده « کرباس پوشهای برهنه پا» تصمیم و فیصله اکثریت کودتا چی را قبول و قو مانده کودتا را بدست می گیرد.
چرا سردار محمد داود در غیاب شاه، کودتا را حرکت غیر معقول و شیوه غیر مردانه میدانست؟ آیا سازشی بین شاه و سردار محمد داود از قبل صورت گرفته بود؟ آیا محمد ظاهر شاه از کودتا آگاهی داشت؟
سردار محمد نعیم خان در دیدار با محمد ظاهر شاه چند روز قبل از کودتا ۲۶ سرطان ۱۳۵۲ در لندن، از احتمال کودتای حزب دموکراتیک خلق و انتقال قدرت به افراد غیر خاندان شاهی و فکر کودتا توسط سردار محمد داود که سرنوشت کشور بدست خانواده محمد زایی ها ادامه یابد، را ممکن است با شاه در میان گذاشته و توافق بین شان صورت گرفته باشد !؟ چنانکه محمد ظاهر شاه با خون سردی تمام بعد از ملاقات سردار محمد نعیم خان طرف ایتالیا، رفت. و سردار عبدالولی فردای روز ملاقات با عجله به کابل برگشت.
محمد ظاهر شاه شاید هم موضوع ملاقات خود با سردار محمد نعیم خان را با دامادش در جریان گذاشته باشد که علت برگشت عاجل او به کابل تحت نظر داشتن رده های بالایی ارتش و جلو گیری از کودتا بوده باشد.
محمد داود خان ساعت یک و نیم شب دو شنبه ۲۶ سرطان ۱۳۵۲قومانده کودتا را که نظامیان «خلقی و پرچمی»، و عده ای از نظامیان پایین رتبه نظام شاهی، در آن اشتراک داشتند، صادر کرد. جنرال سردار عبدالولی ، خان محمد وزیر دفاع و دیگر جنرال های شاهی در بستر خواب و قوماندان های ارتش شاهی در قرارگاه شان بدون هیچ حرکتی گرفتار گردیدند.
فردای روز کودتا فوتو اعضای « کمیته مرکزی» شامل چند مرد نظامی، با سردار محمد داود، در روزنامه ها نشر شد. در کابینه دولت جمهوری محمد داود خان، از سرطان سال ۱۳۵۲ الی ثور ۱۳۵۷بدون شرکت هیچ بانوی، دوکتور حسن شرق، سید عبدالاله، غلام حیدر رسولی، وحید عبدالله، فیض محمد، عبدالقدیر نور ستانی، دوکتور عبدالحمید، وفی الله سمیعی، دوکتور نعمت الله پژواک، دوکتور عبدالقیوم ور دک، دوکتور محمد ابراهیم مجید سراج ، دوکتور غلام صدیق محبی ، محمد خان جلالر ، عبدالحمید محتاط، دوکتور عبدالکریم عطایی، غوث الدین فایق ، دوکتور عبدالتواب آصفی، غلام جیلانی باختری، عزیزالله واصفی، دوکتور عبدالرحیم نوین، دوکتور نظر محمد سکندر، دوکتور عبدالله عمر، علی احمد خرم، پادشاه گل وفادار، فیض محمد، جمعه محمد محمدی، و دوکتور عبدالمجید، شامل بودند. سیاست های نظام جمهوریت و نقش زنان را در بخش۳۶ دنبال کنید .
(*) ساموئل هانتینگون - پژوهشگر علوم سیاسی امریکایی ( ۱۸ اپریل ۱۹۲۷-دسامبر ۲۰۰۸)
منابع :
کرباس پوشهای برهنه پا، دکتر محمد حسن شرق،
زنان افغان زیر فشار عنعنه ...، دکتر سید عبدالله کاظم،
تحلیل واقعات سیاسی افغانستان، عبدالحمید مبارز ،
افغانستان در پنج قرن اخیر، میر محمد صدیق فرهنگ،
خاطرات سیاسی ، سید قاسم رشتیا
محمد طاهر ،
امریکا - جو لای ۲۰۲۴ ( سرطان - ۱۴۰۳)
.
